طرحواره فرهنگی ادب و احترام و واژه ها و عبارات پرکاربرد مرتبط با آن در زبان فارسی از منظر نظریه ادب براون و لوینسون

چکیده رساله / پایان نامه : این تحقیق بر مبنای زبان شناسی فرهنگی و در چارچوب نظریه ادب به توصیف و تحلیل 15 واژه و عبارت پرکاربرد مودبانه در زبان فارسی می پردازد. داده ها از گفتار واقعی افراد از سنین و طبقات اجتماعی مختلف واز طریق مشاهده و یادداشت برداری در بافت های مختلفی چون خیابان، مراکز خرید، دانشگاه، مهمانی و غیره گرد آوری شده اند. قابل ذکر است که واژه ها و عبارات مودبانه همیشه به یک معنی نیستند و در بافت های مختلف کارکردهای متفاوتی دارند. به عنوان مثال، "ببخشید" که یکی از پرکاربردترین واژه های مودبانه در زبان فارسی محسوب می شود، علاوه برعذرخواهی، در بافت های مختلف دارای کارکردهای دیگری نیز می-باشد. نتایج این پژوهش نشان داد که فارسی زبانان گفتار مودبانه را فقط برای انجام کنش های تهدید کننده وجهه به کار نمی برند، بلکه آن را جهت حفظ و تقویت وجهه و احترام به دیگران نیز به کار می گیرند؛ لازم به ذکر است که یکی از محدودیت های نظریه براون و لوینسون(1987) این است که ادب را با تلطیف کنش های تهدیدکننده وجهه توصیف می کنند. همچنین نتایج نشان داد که عمده ترین استراتژی زیربنایی واژ ه ها و عبارات مودبانه، استراتژی ادب منفی است که افراد بیشتر آن را با بافت های رسمی یا نیمه رسمی به کار می برند. به طورکلی، در زبان فارسی ادب با احترام همراه است و به عنوان طرحواره ای فرهنگی تلقی می شود که افراد براساس آن و به کمک دانش فرهنگی مشترک خود با یکدیگر رفتار کرده و به همدیگر احترام می گذارند. همچنین به نظر می رسد که در میان فارسی زبانان، تعارف به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از ادب و احترام درنظر گرفته می شود و افراد آن را در بسیاری از تعاملات، مبنای رفتار مودبانه خود در نظر می گیرند.